Obrzędy Chrztu Świętego - część 2

W dziesiejszym artykule opiszę z wyjaśnieniem

Obrzędy Chrztu Świętego

Tak, jak ostatnio będzie to najczęstsza sytuacja - chrzest dziecka w niedzielę w czasie Mszy Świętej. Opiszę co ze sobą zrobić, gdzie się ustawić i jak odpowiadać księdzu.

Skróty użyte w tekście:

K = Ksiądz

R = Rodzice

W = Wszyscy

Początek Mszy

Rodzice, chrzestni i dzieci rozpoczynają Mszę albo w ławkach - w wyznaczonych miejscach - albo przy wejściu do kościoła. Zależy do od tego, gdzie odbywa się w danej parafii przywitanie nowego chrześcijanina/nowych chrześcijan.

Jeśli przywitanie jest od ołtarza, ksiądz wychodzi z Mszą, jak zwykle. Mówi "W imię Ojca i Syna i Ducha Świętego" oraz "Pan z Wami" (więcej o dialogu z księdzem TUTAJ), a następnie przechodzi do przywitania.

Jeśli powitanie odbywa się przy wejściu do kościoła to ksiądz wychodząc z Mszą przyklęka przed tabernaculum, kłania się ołtarzowi a następnie z asystą (ministrantami) pełną lub ograniczoną idzie do wejścia do kościoła i tam rozpoczyna Mszę (jak wyżej) używając przenośnego mikrofonu.

Przywitanie

Ksiądz informuje zebranych, że będzie chrzest i pyta rodziców:

K: "Drodzy Rodzice, jakie imię (imiona) wybraliście dla swojego dziecka?"

Rodzice (lub jeden rodzic) głośno (najlepiej do mikrofonu) informuje wszyskich zebranych jakie jest imię (imiona) dziecka i przez to przedstawia nowego chrześcijanina wspólnocie parafialnej.

Dalej ksiądz pyta:

K: "O co prosicie Kościół Boży dla swojego dziecka?" (może też użyć imienia)

R: "O chrzest"

Można też odpowiedzieć "O wiarę" lub "O życie wieczne" lub "O łaskę Chrystusa" lub "O przyjęcie do Kościoła", jeśli tak przyjęło się w danej parafii. Rodzice mówią głośno i wyraźnie, a najlepiej jeśli ministrant użyczy im wtedy mikrofonu. Jeśli jest mikrofon to warto poczekać aż ministrant przesunie go od ust księdza do Waszych, żeby nie urwało odpowiedzi. Warto też ustalić ze współmałżonkiem, którą wersję odpowiedzi wybieracie.

Wtedy ksiądz poucza oficjalnie i publicznie rodziców, co należy do ich obowiązków i upewnia się, że chcą się ich podjąć:

K: "Drodzy rodzice, prosząc o chrzest dla waszego dziecka, przyjmujecie na siebie obowiązek wychowania go w wierze, aby zachowując Boże przykazania, miłowało Boga i bliźniego, jak nas nauczył Jezus Chrystus. Czy jesteście świadomi tego obowiązku?"

Rodzice publicznie zobowiązują się do wzięcia na siebie wychowania w wierze odpowiadając:

R: "Tak" albo "Jesteśmy tego świadomi" - i znowu warto ustalić co się powie z drugim rodzicem

Potem uwaga przenosi się na chrzestnych:

K: "A wy, drodzy Chrzestni, czy jesteście gotowi (czy jesteś gotowy/gotowa) pomagać rodzicom tego dziecka w wypełnianiu ich obowiązku?"

Chrzestni: "Jesteśmy gotowi"

Po tej publicznej deklaracji ksiądz kończy powitanie i wprowadza dziecko do wspólnoty Kościoła:

K: "N., Kościól Boży przyjmuje cię z wielką radością. W imieniu tej wspólnoty znaczę cię znakiem krzyża. Po mnie wy, rodzice i chrzestni, naznaczcie wasze dziecko znakiem Jezusa Chrystusa, naszego Zbawiciela."

Jeśli ksiądz ma starszą wersję "książki do chrztu" zamiast "Kościół Boży" może powiedzieć "wspólnota chrześcijańska".

Ksiądz wykonuje kciukiem znak krzyża na czole dziecka. Po nim rodzice i chrzestni powtarzają ten gest, który jest jednocześnie ich błogosławieństem.

Po tym śpiewana jest pieśń chrzcielna i "Chwała na wysokości Bogu", albo samo "Chwała". Jeśli przywitanie było przy wejściu do kościoła w czasie pieśni asysta, ksiądz, rodzice, chrzestni i dzieci idą procesją do ołtarza. Ksiądz i asysta idą do prezbiterium, a rodzice, chrzestni i dzieci do przygotowanych ławek. Msza toczy się dalej z zastrzeżeniami poniżej.

Odmienność Mszy chrzcielnej

W trakcie Mszy chrzcielnej pomija się akt pokuty, bo wszyscy będą się wyrzekać grzechu w trakcie obrzędów chrztu. Nie ma też zwykłego wyznania wiary ("Wierzę w Jednego Boga..." "Wierzę w Boga..."), bo każdy odnawia przyrzeczenia chrzcielne, które zawierają wyznanie wiary. Nie ma też zazwyczaj modlitwy wiernych w zwykłym miejscu, bo jest zastąpiona modlitwą za chrzczonych i rodziców z obrzędu Chrztu.

Obrzęd chrztu odbywa się zaraz po kazaniu/homilii z pominięciem wyznania wiary i modlitwy wiernych.

Obrzęd Chrztu

Rodzice, chrzestni i dzieci są na tym etapie (albo nieco później - patrz niżej) zapraszani w okolice chrzcielinicy. Jeśli nie ma chrzcielnicy lub nie będzie używana przychodzą pod stopnie ołtarza.

Modlitwa powszechna

Ta może być mówiona "z głowy" lub z wykorzystaniem jednej z modlitw przygotowanych na okoliczność chrztu.

Może się zacząć:

K: "Prośmy naszego Pana, Jezusa Chrystusa, o miłosierdzie dla tego dziecka, które ma dostąpić łaski chrztu świętego, dla jego rodziców, chrzestnych i wszystkich ochrzczonych."

albo

K: "Wezwani przez Pana jako królewskie kapłaństwo, naród święty i lud nabyty przez Niego na własność, prośmy wszechmogącego Boga o miłosierdzie dla tego dziecka, które ma otrzymać łaskę chrztu świętego, dla jego rodziców, chrzestnych i wszystkich ochrzczonych."

i jeszcze kilka podobnych wezwań.

Odpowiada się zazwyczaj:

W: "Wysłuchaj nas Panie"

chyba że ksiądz powie, żeby odpowiadać inaczej (np. Chryste, wysłuchaj nas)

Wezwanie Świętych

Po modlitwie powszechnej ksiądz wzywa wstawiennictwa świętych:

K: Święta Maryjo, Matko Boża,

W: módl się za nami

K: Święty Janie Chrzcicielu,

W: módl się za nami

K: Święty Józefie,

W: módl się za nami.

K: Święci Piotrze i Pawle,

W: módlcie się za nami.

tu może dodać patronów dzieci, jeśli byli podani wcześniej w kancelarii i zakrystii. O ile jeszcze jest tylko jeden święty czy błogosławiony o danym imieniu to nie ma problemu. Ale jak już np. chrzczony jest jakiś Jasiek to którego świętego wezwać? Św Jana Chrzciciela, Św Jana Ewangelistę, Św Jana od Krzyża, Św. Jana Bosco, Św Jana XXIII? - o tym decydują rodzice, nie ksiądz i jeśli ksiądz nie wie, o którego Jana chodzi to pominie ten element.

Wezwanie Świętych kończy się zawsze słowami:

K: Wszyscy Święci i Święte Boże

W: Módlcie się za nami.

Egzorcyzm

Nie, dziecko nie jest opętane. Egzorcyzm to modlitwa uwolnienia od grzechu, od ataków Szatana i od skłonności do złego, choć w powszechnym mniemaniu to "wypędzanie złych duchów". Egzorcyzm przy chrzcie brzmi tak:

K: "Wszechmogący, wieczny Boże, Ty posłałeś na świat swojego Syna, aby oddalił od nas moc szatana, ducha nieprawości, a człowieka wyrwanego z ciemności przeniósł do przedziwnego królestwa Twojej światłości; pokornie Cię błagamy, abyś to dziecko uwolnił od grzechu pierworodnego, uczynił je swoją świątynią i mieszkaniem Ducha Świętego. Przez Chrystusa, Pana naszego."

Wszyscy odpowiadają: "Amen." (co oznacza "Tak, zgadzam się")

Ksiądz może też powiedzieć:

K: "Panie, Boże wszechmogący, Ty posłałeś swojego jedynego Syna, aby człowieka poddanego niewoli grzechu obdarzyć wolnością Twoich dzieci, Ty wiesz, że to dziecko będzie narażone na pokusy tego świata i będzie musiało walczyć przeciwko zasadzkom szatana. Pokornie Cię prosimy, uwolnij je od zmazy grzechu pierworodnego mocą Męki i Zmartwychwstania Twojego Syna, umocnij Jego łaską i strzeż nieustannie na drodze życia. Przez Chrystusa, Pana naszego."

Odpowiedź jest ta sama.

Następnie ksiądz mówi:

K: "Niech cię broni moc Chrystusa Zbawiciela,

który żyje i króluje na wieki wieków."

W: "Amen"

i w milczeniu nakłada na dziecko rękę. Tego gestu rodzice i chrzestni nie powtarzają

Modlitwa nad wodą

Jeśli jest dostępna woda chrzcielna tu odbędzie się modlitwa dziękczynna nad wodą. Jeśli nie ma takiej wody - obrzęd poświęcenia wody chrzcielnej.

Zawsze na początku będzie:

K: "Módlmy się, aby Bóg wszechmogący obdarzył to dziecko nowym życiem z wody i z Ducha Świętego."

Nic się na to nie odpowiada.

Potem w przypadku, gdy jest woda chrzcielna:

K: "Przez tajemnicę tej poświęconej wody racz udzielić duchowego odrodzenia Twojemu słudze N., którego (Twojej służebnicy N., którą) w wierze Kościoła wezwałeś do chrztu, aby otrzymał(a) życie wieczne. Przez Chrystusa, Pana naszego."

W: "Amen."

Gdy nie ma wody chrzcielnej i trzeba poświęcić zwykłą, żeby stała się chrzcielną sprawa się komplikuje.

Jest kilka sposobów poświęcania do wyboru. Przytoczenie ich tu wszystkich zajmie zbyt wiele miejsca, więc ogólna zasada jest taka:

• Wszystkie z niech powtarzają się x3 i odpowiedzi są x3

• Jeśli w wezwaniu księdza słyszysz "Błogosławiony jesteś, Boże..." odpowiedź będzie brzmiała: "Błogosławiony jesteś, Boże, teraz i na wieki." - i zapewne powtórzy się 3x

• Jeśli w wezwaniu słyszysz gdzieś "uświęć tę wodę" to odpowiesz: "Boże, uświęć tę wodę."

• A jeśli będzie "Tobie chwała na wieki" to odpowiedz "Tobie chwała na wieki" - to akurat najprostsze, ale uwaga! - może się powtórzyć 4x :)

Wyrzeczenie się zła

W tej części rodzice i chrzestni w imieniu chrzczonego dziecka wyrzekają się Szatana i wszystkich jego spraw. Zasadniczo wezwanie kierowane jest do rodziców i chrzestnych. Nic jednak nie stoi na przeszkodzie, żeby wszyscy wierzący, uczestniczący w chrzcie odpowiadali na wezwania.

K: "Drodzy rodzice i chrzestni, przyniesione przez was dziecko przez sakrament chrztu od miłującego Boga otrzyma nowe życie z wody i z Ducha Świętego. Starajcie się wychować je w wierze tak, aby zachować w nim to Boże życie od skażenia grzechem i umożliwić jego ustawiczny rozwój.

Jeśli więc, kierując się wiarą, jesteście gotowi podjąć się tego zadania, to wspominając swój własny chrzest, wyrzeknijcie się grzechu i wyznajcie wiarę w Jezusa Chrystusa. Jest to wiara Kościoła, w której wasze dziecko otrzymuje chrzest."

Nic się nie odpowiada

K: "Czy wyrzekacie się grzechu, aby żyć w wolności dzieci Bożych?

Rodzice i chrzestni: "Wyrzekamy się."

K: "Czy wyrzekacie się wszystkiego, co prowadzi do zła, aby was grzech nie opanował?"

Rodzice i chrzestni: "Wyrzekamy się."

K: "Czy wyrzekacie się szatana, który jest głównym sprawcą grzechu?"

Rodzice i chrzestni: "Wyrzekamy się."

Wyznanie wiary

Wyznanie wiary składają rodzice w imieniu swojego dziecka, ale jeśli chrzest jest udzielany podczas Mszy świętej to wszyscy uczestniczą w tej części. Jest to w zamian za brak tradycyjnego wyznania wiary.

K: "Czy wierzycie w Boga, Ojca wszechmogącego, Stworzyciela nieba i ziemi?"

W: "Wierzymy."

K: "Czy wierzycie w Jezusa Chrystusa, Jego Syna jedynego, a naszego Pana, narodzonego z Maryi Dziewicy, umęczonego i pogrzebanego, który powstał z martwych i zasiada po prawicy Ojca?"

W: "Wierzymy."

K: "Czy wierzycie w Ducha Świętego, święty Kościół powszechny, obcowanie Świętych, odpuszczenie grzechów, zmartwychwstanie ciała i życie wieczne?"

W: "Wierzymy."

K: "Taka jest nasza wiara. Taka jest wiara Kościoła, której wyznawanie jest naszą chlubą, w Chrystusie Jezusie, Panu naszym."

Wszyscy: Amen.

Chrzest

Teraz rodzice podchodzą do chrzcielnicy. Dziecku trzeba zdjąć czapeczkę, jeśli ją ma. W naszej kulturze najczęściej do chrztu trzyma dziecko jedno z rodziców. W innych kulturach jest to ojciec chrzestny (np we Włoszech). Ja miałem przyjemność trzymać moją pierwszą chrześnicę do chrztu. Robi wrażenie.

Ksiądz upewnia się, czy rodzice nie zmienili zdania po kazaniu :) Żartuję. Po wyznaniu wiary.

K: "Czy chcecie, aby N. otrzymał(a) chrzest w wierze Kościoła, którą przed chwilą wspólnie wyznaliśmy?"

Rodzice: "Chcemy"

K: "N., ja ciebie chrzczę w imię Ojca i Syna i Ducha Świętego. Amen" - w tym czasie polewa trzykrotnie głowę dziecka wodą. W niektórych parafiach zanurza 3x dziecko w chrzcielnicy. Następnie oddaję chwałę Bogu:

K: "Chwała Ojcu i Synowi i Duchowi Świętemu"

W: "Jak była na początku, teraz i zawsze, i na wieki wieków. Amen."

Obrzędy wyjaśniające: 1. Namaszczenie Krzyżmem

Krzyżmo święte jest olejem poświęcanym raz w roku w katedrze przez biskupa - w Wielki Czwartek podczas tzw. Mszy Krzyżma. Jest olejem używanym do chrztu i bierzmowania. Jest symbolem pieczęci wyciskanej na duszy duchowe znamię przynależności do Chrystusa.

K: "Bóg wszechmogący, Ojciec naszego Pana, Jezusa Chrystusa, który cię uwolnił od grzechu i odrodził z wody i z Ducha Świętego, On sam namaszcza ciebie krzyżmem zbawienia, abyś włączony(a) do ludu Bożego, wytrwał(a) w jedności z Chrystusem Kapłanem, Prorokiem i Królem na życie wieczne."

W: "Amen"

Ksiądz Krzyżmem najczęściej też robi znak krzyża na czole lub szczycie głowy dziecka. Rodzice i chrzestni tego gestu nie powtarzają. Ksiądz wyciera palce w wacik, żeby nie zatłuścić księgi. Dziecku Krzyżma się nie wyciera.

Obrzędy wyjaśniające: 2. Nałożenie białej szaty

Nałożenie białej szaty jest symbolem przyobleczenia się w Chrystusa, zostania nowym człowiekiem - człowiekiem wiary i czystości. Szatę należy przygotować (zakupić) wcześniej. U dorosłych jest to alba, ale u dzieci zazwyczaj kawałek białego, ozdobnego materiału ze sznureczkiem do zawiązania. Tradycyjnie o białą szatę dba matka chrzestna.

K: "N., stałeś(aś) się nowym stworzeniem i przyoblokłeś(aś) się w Chrystusa, dlatego otrzymujesz białą szatę. Niech twoi bliscy słowem i przykładem pomagają ci zachować godność dziecka Bożego, nieskalaną aż po życie wieczne."

W: "Amen."

Ksiądz albo matka chrzestna nakładają białą szatę na dziecko. Pozostaje w nią ubrane do końca Mszy. W tym momencie można też nałożyć czapeczkę, jeśli jest zimno.

Obrzędy wyjaśniające: 3. Zapalenie świecy chrzcielnej

Świeca chrzcielna, o której pisałem w poprzednim artykule, jest trzymana przez ojca lub ojca chrzestnego (w zależności czy trzyma on dziecko do chrztu czy nie). Są 2 formy zapalenia świecy. Albo, na poniższe wezwanie księdza, ojciec lub ojciec chrzestny odpala świecę od paschału, albo ksiądz bierze świecę i sam ją odpala a poniższe wezwanie wypowiada w momencie przekazania świecy.

K: "Przyjmijcie światło Chrystusa."

Potem ksiądz wraca do mikrofonu i mówi:

K: "Podtrzymywanie tego światła powierza się wam, rodzice i chrzestni, aby wasze dziecko, oświecone przez Chrystusa, postępowało zawsze jak dziecko światłości, a trwając w wierze, mogło wyjść na spotkanie przychodzącego Pana razem z wszystkimi Świętymi w niebie."

Nic się nie odpowiada

Świecę zostawia się zapaloną przynajmniej do końca Mszy - w niektórych parafiach jest zwyczaj zanoszenia zapalonej świecy do domu na chrzciny. Czasem ksiądz poprosi o zgaszenie świec (szczególnie w mniejszych kościołach, gdzie dym może uruchomić instalację przeciwpożarową). Na czas Komunii trzeba oddać komuś świecę pod opiekę (nie iść z zapaloną świecą do Komunii). W tym momencie też, jeśli dziecko do chrztu trzymali chrzestni - oddają je matce.

Zakończenie obrzędu

Na zakończenie obrzędu ksiądz mówi:

K: "Wy wszyscy, którzy zostaliście ochrzczeni w Chrystusie, przyoblekliście się w Chrystusa.

Alleluja, alleluja."

Słowa "Alleluja, alleluja" mogą z księdzem powiedzieć wszyscy.

Dalsza część Mszy Świętej

W dalszej części Msza święta nie różni się znacząco od "zwykłej". Przed "Ojcze nasz" jest specjalne wezwanie związane z chrztem:

K:"Najmilsi, to dziecko, odrodzone przez chrzest święty, nazywa się dzieckiem Bożym i jest nim rzeczywiście. W sakramencie bierzmowania otrzyma pełnię Ducha Świętego. Przystępując zaś do ołtarza Pańskiego, stanie się uczestnikiem Jego Uczty Ofiarnej i razem ze zgromadzonym Kościołem będzie Boga nazywać Ojcem. My wszyscy także jesteśmy dziećmi Bożymi, dlatego w imieniu tego dziecka módlmy się wspólnie, tak jak nas nauczył Pan Jezus."

lub podobne.

Na zakończenie Mszy ksiądz może udzielić specjalnego błogosławieństwa:

K: "Pan Bóg wszechmogący, który przez swojego Syna, narodzonego z Maryi Dziewicy, niesie chrześcijańskim matkom radość z tego, że ich dzieciom zajaśniała nadzieja życia wiecznego, niechaj błogosławi matce tego dziecka i tak, jak teraz dziękuje ona Bogu za otrzymane potomstwo, niech zawsze trwa w dziękczynieniu razem ze swoim dzieckiem, w Chrystusie Jezusie, Panu naszym."

Wszyscy: Amen.

K: "Pan Bóg wszechmogący, dawca życia doczesnego i wiecznego, niechaj błogosławi ojcu tego dziecka, aby słowem i przykładem dawał swojemu dziecku pierwsze świadectwo wiary w Chrystusie Jezusie, Panu naszym."

Wszyscy: Amen.

K: "Pan Bóg wszechmogący, który nas odrodził z wody i z Ducha Świętego na życie wieczne, niechaj swoim wiernym, tu zebranym, udzieli obfitego błogosławieństwa, aby zawsze i wszędzie trwali we wspólnocie ludu Bożego. Niechaj też wszystkich tu obecnych obdarzy swoim pokojem, w Chrystusie Jezusie, Panu naszym."

Wszyscy: Amen.

K: "Niech was błogosławi Bóg wszechmogący, Ojciec i Syn, + i Duch Święty."

Wszyscy: Amen.

lub podobnego do niego.

Po Mszy świętej

Najczęściej po Mszy świetej ksiądz przyjdzie pogratulować rodzicom przyjęcia przez dziecko chrztu - i tym samym nowego chrześcijanina w rodzinie. Często też dostaną od razu zaświadczenie o chrzcie. To zaświadczenie warto trzymać, żeby pamiętać datę. Jednak zawsze jest do odtworzenia w parafii, w której dziecko było ochrzczone. Od tej pory wszystkie sprawy i dokumenty będą przesyłane do tej parafii i tam dostępne dla dziecka (zaświadczenie o bierzmowaniu, chrzcie, ślubie i tym podobne).

I koniec.

I znowu zrobiło się tego trochę. Mam nadzieje, że te informacje będą przydatne. W następnym artykule (za ok. 3 tygodnie) napiszę o przypadkach szczególnych - chrzcie dorosłych, chrztach w Wielką Sobotę, chrztach połączonych z Pierwszą Komunią i Bierzmowaniem.

Pozdrawiam

Oskar Zgraj

© Kiedy klękać w kościele? 2021

Obraz enrique Lopez z Pixabay