Słowo ewangelia pochodzi z greki.
Składa się z przedrostka
Eu = dobry, dobra
i rdzenia
Angelion (wł. αγγελιών) = wieść, posłanie
Oznacza Dobrą Nowinę, Dobre Wieści.
Dla chrześcijan ewangelia to dobra nowina o zbawieniu. A głoszenie ewangelii to głoszenie prawdy, że świat został już zbawiony - przez Jezusa.
Ewangelia jako księga
Ewangeliami zwane są również 4 pierwsze księgi Nowego Testamentu. Ewangelia wg św. Mateusza, Marka, Łukasza i Jana.
Sam Jezus nie zostawił po sobie żadnego słowa pisanego. Nie zostawił żadnej książki. Zostawił wspólnotę - kościół, któremu powierzył przekazywanie Dobrej Nowiny, którą przyniósł od Ojca w świat. Prób spisania przesłania Jezusa było tak naprawdę więcej, ale tylko te 4 ewangelia zostały włączone do tzw. kanonu - stały się częścią Pisma Świętego. Podobnie różnych listów między Apostołami a gminami chrześcijańskimi też było pewnie więcej, ale nie wszystkie przetrwały i nie wszystkie weszły do kanonu. Kanon Pisma Świętego powstał tak, że w gminach czytano różne pisma i ewangelie, ale do naszych czasów przetrwały te, które przynosiły najlepsze owoce. Po owocach bowiem poznajemy skąd co pochodzi. Dlatego Kościół uznał, że te Pisma, które przynoszą największe owoce są najbardziej natchnione przez Ducha Świętego.
Dla kogo która Ewangelia?
Księgi Ewangelii miały przede wszystkim przekazywać dobrą nowinę. Nie są one przede wszystkim historyczne ani przede wszystkim chronologiczne. Liczy się przekazanie wiary. Nie wszystkie są też jednakowo napisane - bo miały różnych adresatów. 3 pierwsze są dość podobne. Nazywane są "synoptycznymi" (wspólnie patrzącymi).
Jako pierwszy Ewangelię spisał św. Marek. Było do i tak ok. 20 lat po Śmierci i Zmartwychwstaniu Jezusa. Marek był prawdopodobnie synem właścicieli Wieczernika. Był też tym młodzieńcem, który poszedł za Jezusem i Apostołami do Ogrodu Oliwnego, był świadkiem pojmania a zaraz po nim nago uciekł przed żołnierzami (jako jedyny wspomina to wydarzenie, więc zapewne to jego podpis). Był też przez jakiś czas towarzyszem św. Pawła, ale wszedł z nim w konflikt opuszczając go w podróży misyjnej. Na drugą Paweł go już nie wziął. Przygarnął go za to Barnaba. Samą Ewangelię (najkrótszą) napisał prostym, żołnierskim językiem, prawdopodobnie dla Rzymian (może i w Rzymie) i prawie na pewno pod dyktando św. Piotra. Mają o tym świadczyć podkreślone i dokładnie opisane upadki Piotra a opuszczone chwile jego wywyższenia przez Jezusa (np. nadanie władzy prymatu czy błogosławieństwo z uwagi na rozpoznanie Mesjasza).
Św. Mateusz, Apostoł (zwany też Lewim) sam był świadkiem życia Jezusa od chwili swego powołania (był celnikiem najpewniej w Kafarnaum, gdzie Jezus zamieszkał wraz z Matką). W pisaniu Ewangelii jednak ściągał dość dużo od Marka (podobnie jak Łukasz). Miał jednak dostęp do domniemanego (bo do dziś nie znalezionego) zbioru mów Jezusa. Stąd jego Ewangelia jest dużo bogatsza w przypowieści. Mateusz pisał do Żydów, więc nie fatyguje się wyjaśniać zwyczajów żydowskich jak Marek czy Łukasz. Używa natomiast wielu zwrotów i wyrażeń żydowskich. Przykładem są powtórzenia całych zdań czy grzecznościowe zagadki, które Jezus zadaje lub są mu zadawane. Mateuszowi zawdzięczamy przekaz tzw. "Kazania na górze" (rozdział 5 i następne), które jest swego rodzaju zbiorem zasad nowej religii, którą zakłada Jezus.
Św. Łukasz, lekarz i towarzysz św. Pawła napisał najbardziej "historyczną" Ewangelię. Łącznie z podaniem kto gdzie rządził w ważnych momentach akcji, którą opisuje. Jednak i on przede wszystkim przekazuje przesłanie używając (wbrew "historyczności") obrazu ciągłego dążenia Jezusa do Jerozolimy a pomijając 3 wizyty w niej na święta. Sposób pisania sugeruje, że ta Ewangelia była przeznaczona dla Greków. A właściwie szerzej - dla świata hellenistycznego.
Ostatnia Ewangelia napisana przez św. Jana - Apostoła i jednego z najbliższych uczniów Jezusa (obok Piotra i Jakuba) - mocno odstaje od reszty. Jest najbardziej "mistyczną" z Ewangelii. Jan napisał ją (czy też podyktował) prawdopodobnie około 100. roku naszej ery i już po Objawieniu zawartemu w Apokalipsie. Jan w ogóle był bardzo młodym człowiekiem, kiedy towarzyszył Jezusowi - zapewne kilkunastoletnim. Był na pewno najmłodszym z Apostołów - stąd przywilej zadawania pytań (także niewygodnych) w czasie Paschy. Przy ukrzyżowaniu został potraktowany jak dziecko przez Rzymian i dopuszczony pod krzyż (dorosłych mężczyzn nie wpuszczano w pobliże krzyży, żeby nie próbowali odbić skazańców).
Ja osobiście najbardziej lubię Ewangelię Marka. Przemawia do mojego prostego rozumu i serca. Czasem poczytam trochę Łukasza. Mateusz mnie fragmentami denerwuje, a Jana nie bardzo rozumiem :)
Jak pisano Ewangelie?
Nie jest tak, że to, co dziś czytamy zostało napisane w jednym ciągu. Tak naprawdę kształtowało się jeszcze przez wiele dekad po Wniebowstąpieniu. Nawet napisana najpierw Ewangelia Marka była poprawiana po napisaniu następnych tak, żeby np. uwzględnić wydarzenia po Zmartwychwstaniu.
Najlepiej opisuje proces tworzenia się Ewangelii Łukasz na początku swojej:
a) Wielu już starało się ułożyć opowiadanie o zdarzeniach, które się dokonały pośród nas,
b) tak jak nam je przekazali ci, którzy od początku byli naocznymi świadkami i sługami słowa.
c) Postanowiłem więc i ja zbadać dokładnie wszystko od pierwszych chwil i opisać ci po kolei, dostojny Teofilu,
d) abyś się mógł przekonać o całkowitej pewności nauk, których ci udzielono.
a) Istniało wiele spisanych opowiadań i mów z czasów Jezusa. Próba ogarnięcia samej nauki nie była więc łatwa. Początkowo było to przekazywanie ustnie przez...
b) ...tych, którzy byli naocznymi świadkami (Apostołów i pierwszych uczniów)
c) Łukasz też się podejmuje tego zadania używając do tego dostępnych źródeł. Prawdopodobnie jako jedyny miał dostęp do relacji Matki Bożej z dzieciństwa i lat młodzieńczych
d) Nie spisuje jednak wydarzeń byle jak, ale "aby się mógł przekonać" - każdy kto czyta, choć w samej Ewangelii zbudowanej jak list, wymienia Teofila. Nie wiadomo, czy była to postać prawdziwa czy też gra słów (Teofil z greki oznacza "Miłujący Boga")
A do tego po Ewangelistach poprawiali jeszcze i dopieszczali księgi tzw. redaktorzy.
O samym tworzeniu i czytaniu Ewangelii napisano wiele książek, więc w tym krótkim artykule tylko liznąłem czym są. Mam nadzieję, że będzie to jednak pomocne.
Dobrej niedzieli!
Pozdrawiam
Oskar
© Kiedy klękać w kościele? 2021
Obraz congerdesign z Pixabay
Comments